powstanienar2 Mochnacki Maurycy

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.To samo powtórzył Ledóchowski. B ę d ę s z e l m ą rzekł Chłopicki jeżeli przyjmę do-wództwo nad wojskiem! Ledóchowski powiedział mu, że jeżeli nie chce być wodzem na-czelnym, to będzie musiał się bić w stopniu prostego żołnierza, jako Polak. Będę prostymżołnierzem, ale i ty, Ledóchowski, musisz być razem ze mną prostym żołnierzem! Po czym znajwiększą furią zaczął tupać nogami i bić pięściami we drzwi, tak że się na wciąż roztwo-rzyły i jedna połowa z trzaskiem wyleciała, co spowodowało posła Teofila Morawskiego dopowiedzenia: Dyktator jest jak dziecko, które się zachodzi od złości, że mu księżyca z wodywydobyć nie chcą ; zaś książę Czartoryski rzekł: C est le soldat le plus mal �lev� que j aivu. 108 Uspokoił się nieco Chłopicki, gdy deputacja odejść chciała; nareszcie odprowadził jądo drzwi, ale i tam jeszcze obracając się do Ledóchowskiego zawołał: Nigdy ci tego nie za-pomnę.Deputacja opuściwszy miejsce posłuchania uchwaliła dopiero nazajutrz odezwę, mocą któ-rej żądała od dyktatora deklaracji na piśmie, czyli i pod jakimi warunkami władzę w jego ręcezłożoną nadal piastować pragnie.Odpisał jej Chłopicki natychmiast, powtarzając zdanie wdniu wczorajszym przez siebie wynurzone: że siły nasze i zamożność wewnętrzna nie sąwystarczającymi do doprowadzenia nas do celu zamierzonego w walce z tak potężnym mo-carstwem; że przeto walka ta istnienie narodu na największe narazić by mogła niebezpieczeń-stwa; na taką kolej wystawić kraj nie biorę na siebie i o tyle tylko w okolicznościach nas ota-czających władzę, jaką posiadam, mógłbym sumiennie zatrzymać, o i l e b y m n i e s a-m e m u p o z o s t a w i o n e b y ł o o b m y ś l e n i e ś r o d k ó w k r a j r a t o w a ćm o g ą c y c h.Chciał więc Chłopicki dalszej dyktatury bez dozoru sejmowego; na szczęściejednak przybył w samę porę do pałacu namiestnikowskiego, gdzie deputacja radziła, doktorWolf, który jako lekarz kwestią dyktatury ostatecznie rozstrzygnął.Wolf prosił członkówdeputacji jako Polak i przyjaciel Chłopickiego, aby mu już żadnej ważnej nie poruczano108Jest to najgorzej wychowany żołnierz, jakiego widziałem.143czynności, gdyż wyznać musi, że generał Chłopicki d o s t a j e r o d z a j u p o m i ę s z a-n i a z m y s ł ó w.Wypadek ten wypływał z temperamentu Chłopickiego.Od początku re-wolucji żył on jakby w nie swoim elemencie.%7łołnierz mężny i biegły pod wyższymi rozka-zami, niezrównany zapewne na polu bitwy, więcej jednak jako taktyk niżeli jako strategik, bodo strategii koniecznie głowy politycznej, uniwersalnej potrzeba, nie mógł włożonego na sie-bie znieść ciężaru.Umysł nieugięty, ale nie mający we zwyczaju wiele i wszystko razemobejmować, charakter nieskazitelny, ale nie wzniosły, ocierając się o ten ogrom rzeczy musiałnaturalnie stracić punkt własnej podpory i wybiec z przyrodzonego kresu jak gwiazda, którąby potężna siła nagle wyrzuciła z drogi, którą opisywała przez wieki.U władzy, na czelewszystkiego było więc o b ł ą k a n i e i otóż okoliczność, która doskonale pierwsze nasze-go upadku początki tłomaczy.Deputacja odpowiedziała dyktatorowi w dniu 17 stycznia, iżnie jest umocowana do udzielenia mu żadnej innej władzy nad tę, która mu uchwałą sejmowąz dnia 20 grudnia powierzona została; po czym zaraz Chłopicki złożył władzę izbom sejmo-wym w ręce księcia Czartoryskiego i Władysława Ostrowskiego.Deputacja zaprosiwszyobiedwie izby do narad na dzień 19 stycznia wezwała tymczasowo na naczelnego wodza ge-nerała Wejssenhoffa; dopóki by zaś ten generał do stolicy nie przybył, zastępstwo jego poru-czała generałowi Klickiemu, przydając mu ku pomocy Szembeka.Rada Najwyższa upoważ-niona została do działań administracyjnych wraz z mianowanymi dotąd zastępcami mini-strów, którym głos stanowczy w naradach przyznano.W ten kształt ukołysano rzeczy do de-cyzji sejmowej.O tym, co zaszło, głuche tylko między publicznością biegały wieści; lecz wkrótce tajemni-ca dotycząca stanu zdrowia generała i scena z deputacją wyszły na jaw.Fanatycy dyktaturysilili się jeszcze, ale tylko przez chwilę, upadek Chłopickiego przypisać fakcji rewolucyjnej.Adiutanci niknącego półbożka opinii złorzeczyli Lelewelowi.Leon Rzewuski, jak słyszałem,podejmował się s t r z e l i ć m u w ł e b i tym sposobem ginącą ratować ojczyznę.Ale cóżwreszcie był temu winien Lelewel, że Wolf o zmysłach dyktatora powątpiewał? Innym przy-chodziło na myśl podawać niektórym z Honoratki truciznę w herbacie, aby jako muchyginęli.Szczęściem nie przychodziły do skutku te nowe przedsięwzięcia przeciwko j a k o b i-n o m.Strach obszedł fakcją pustych już przedpokojów eks-dyktatora.Fakcja Honoratki ,czyli Lelewela, w wielkie się wzbijała nadzieje, ale na nic się takiego nie zdobyła, co by jajsiły, znaczenia, wpływu przyczynić mogło.Konstytucjoniści swoim trybem rozważali grun-townie, jakby w nastającej zmianie rządu, w nowym systemie władzy umieścić się najko-rzystniej i ile być może, n a j l i c z n i e j.W ogólności wstrząśnienie było wielkie, ale przy-znać należy z chlubą dla Polski, że ten straszny wypadek, ten straszny zawód ani na momentnie zachwiał publicznego umysłu.Ten sam zapał w przedsięwzięciu długo tamowanym, tesame jego cele pozostały.Owszem w miarę przeciwieństw losu i niebezpieczeństwa entu-zjazm wzmagał się jeszcze bardziej.Tylko co do władzy, co do wyobrażeń o władzy mającejprowadzić naród do boju zaszła ważna odmiana, zaszła, że tak powiem, r e w o l u c j a p o-j ę ć.Z początku była, jak widzieliśmy, mocna wiara w człowieka.Lecz c z ł o w i e k niedopisał myśli powszechnej; człowiek zdradził powszechne zaufanie; człowiek ułomny upadłi, jak pospolicie wyrażano się w Warszawie, z w a r i o w a ł.Cóż czynią Polacy w tym wyda-rzeniu? Oto mówią: niechaj od j e d n e g o człowieka nie zależy zbawienie wszystkich [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Tematy