[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Praktyczne pozbawienie krajowychepiskopatów swobody w ich wyborze staÅ‚o siÄ™ ważnÄ… kwestiÄ… dla KoÅ›cioÅ‚a w wieku dwudziestym.ArtykuÅ‚ pierwszy mówiÅ‚ o  swobodnym i publicznym praktykowaniu religii katolickiej i apostolsko-rzymskiej w królestwie Serbii.ArtykuÅ‚ trzeci stwierdzaÅ‚, że arcybiskup Belgradu i biskup Uskübu za sprawy koÅ›cielne odpowiadajÄ… bezpoÅ›rednio przed StolicÄ… ApostolskÄ… , a artykuÅ‚ czwarty podkreÅ›laÅ‚, że kandydatów na biskupstwa wyznacza Jego Z
wiątobliwość , powiadamiając o nich wcześniej serbski rząd,aby uniknąć nominacji politycznie niepożądanych.Sześć innych artykułów kładło nacisk na swobodnepraktykowanie wiary katolickiej w zgodzie z przepisami prawa kanonicznego, w tym kompleksowy artykułdwudziesty, głoszący:  W razie wystąpienia jakichkolwiek trudności w interpretacji tych artykułów (.)Stolica Apostolska i rząd królewski dojdą wspólnie do rozwiązania zgodnego z prawem kanonicznym.Konkordat gwarantował katolickim biskupom, księżom i nauczycielom religii hojne subsydiarządowe.W Serbii miały powstać seminaria duchowne, a klerycy i katecheci nauczać doktryn wiarykatolickiej w miejscowym języku.Podczas mszy obowiązywało zmówienie modlitwy za króla Serbii.OAustrii nie było w konkordacie ani słowa, choćby jednej aluzji do jej, zasługujących przynajmniej naszczątkowe względy, wielowiekowych więzi z katolicyzmem w tym regionie, najmniejszej wzmianki oprawach do patronatu.Nazajutrz austriacka gazeta  Die Zeit zamieściła na pierwszej stronie artykuł NOWA PORA%7łKA.Przedstawiono w nim obszernie polityczne wymiary konkordatu, na które przez osiemnaście miesięcynegocjacji nie zwracał uwagi Pacelli.Katolicką hierarchię w tym regionie - stwierdzała gazeta  podobnie jakksięży, których miano odtąd kształcić w Serbii, zobowiązano tym samym do lojalności wobec serbskichwładz. To ogromna utrata wpływów, bardzo drażliwa dla Austrii  napisano. W ciągu wieków poniosłaona wiele  nadaremnych  ofiar w sprawie bałkańskich katolików, w tym Albanii, gdzie również zanosi sięna utratę przez nas protektoratu.To straszny cios dla naszego prestiżu.Ale najbardziej wymowny i złowieszczy był trzeci argument  Die Zeit , który przedrukowały gazetyna całym świecie. Konkordat to najlepsze narzędzie propagandowe przemawiające za powstaniem WielkiejSerbii, gdyż jedyną przeszkodą w zjednoczeniu Serbów z Chorwatami jest rozłam między katolicyzmem aprawosławiem.Jeśli do wojskowego sukcesu [w konflikcie z Turcją] Serbowie dodadzą dyplomatycznezwycięstwo nad Austrią, to Serbia musi się stać punktem odniesienia dla Słowian żyjących na południe odaustriackich granic.Panserbscy agitatorzy uważają pomoc katolickich biskupów i księży za nader ważną wich walce.Kiedy 28 czerwca panserbski agitator zastrzelił w Sarajewie arcyksięcia Franciszka Ferdynanda i jegożonę, oburzenie na konkordat z Serbią podsyciło powszechny wybuch gniewu na ten kraj.W każdym raziekonkordat okazał się wkładem Watykanu w konflikt, który doprowadził austriacki rząd do wysunięciawygórowanego, upokarzającego ultimatum wobec Serbii.Nic nie wskazuje na to, że papież Pius X zdawałsobie sprawę z roli Stolicy Apostolskiej we wzmożeniu napięć, które przywiodły Austro-Węgry i Serbię nakrawędz
wojny.Jej wypowiedzenie wtrąciło go, jak mówiono, w głęboką depresję, z której już się niewydobył.Zmarł 20 sierpnia 1914 roku, podobno ze złamanym sercem.Epizod ów wskazuje wyraz
nie, jak negatywny może być wpływ watykańskiej dyplomacji na stosunkikulturowo-polityczne, na jej możliwości we wzbudzaniu niepewności i trwogi i na zdolności dokomplikowania i gmatwania rosnących napięć pomiędzy krajami.Stolica Apostolska z pewnością nie byłazwykłym biernym widzem, zainteresowanym wyłącznie duchowym dobrem serbskich katolików, alegraczem na światowej scenie, graczem z dalekosiężnymi ambicjami i celami.W latach następnych inicjatywyPacellego w dziedzinie stosunków międzynarodowych skupiły się na renegocjowaniu konkordatówsprzecznych z nowym Kodeksem Prawa Kanonicznego.Nic nie wskazuje na to, żeby po negocjacjachkonkordatowych z Serbią zastanawiał się on nad ich niebezpiecznymi następstwami.Można zatempowiedzieć, że omawiany epizod złowieszczo zapoczątkowuje charakterystyczne dlań dystansowanie sięwobec dalekosiężnych politycznych skutków własnych dyplomatycznych działań w imieniu papieża.IV.DO NIEMIECBenedykta XV, Giacoma della Chiese, wybrano na papieża 3 września 1914 roku, dwa tygodnie pośmierci Piusa X.Ten genueński arystokrata, z racji drobnej postury zwany picoletto (malutki), był człowiekiemświątobliwym, skromnym, bystrym i rzutkim.Jako protegowany Rampolli, watykańskiego sekretarza stanuza pontyfikatu Leona XIII, szybko awansował w hierarchii kościelnej dyplomacji na zastępcę nowegosekretarza, kardynała Merry' ego del Vaia.Ale w panującej za pontyfikatu Piusa X atmosferze obsesyjnejpodejrzliwości della Chiesa stracił zaufanie, najprawdopodobniej z powodu częstych i nieroztropnychwspominków o szczęśliwych czasach i rządach Leona XIII.Usunięty w roku 1907 z Watykanu, zostałarcybiskupem Bolonii, co uważano za degradację.Nie otrzymał też kardynalskiego kapelusza, do roku 1914przyznawanego zwyczajowo głowie tak ważnej diecezji.Gdy tylko został papieżem, natychmiast zwolnił watykańskiego sekretarza stanu, ledwo dającodchodzącemu Merry' emu del Valowi czas na posprzątanie biurka.Równocześnie zaś szybko rozwiązałSodalitium Planum, szpiegowską siatkę Benigniego (który, stosownie do swoich kwalifikacji, skończył jakoszpicel Mussoliniego) 1 kładąc kres antymodernistycznemu polowaniu na czarownice.Ale antymodernistyczna przysięga , cenzura książek pisanych przez duchownych i restrykcje wciążkodyfikowanego prawa kanonicznego pozostały w mocy, wymuszając przez większą część tego stuleciaposłuch wobec nowej ideologii władzy papieskiej [ Pobierz całość w formacie PDF ]