[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Kilka minut po tym zdarzeniu inny ekspery�mentator podchodził do osoby badanej i wyjaśniał jej, że prośba o pa�pier, którą wcześniej usłyszała, jest częścią eksperymentu psychologicz�nego.Badanego proszono teraz o ocenę prośby, która go wcześniejspotkała (np.na ile prośba ta była niezwykła czy na ile była grzeczna),a także ocenę własnego nastroju i tego, na ile subiektywnie był(nie)skłonny do wręczenia nieznajomemu papieru do sporządzenia nota�tek.Oczywiście, notowano także sam fakt udostępniania proszącemupapieru lub odmowy.Zgodnie z oczekiwaniami okazało się, że osoby oglądające dowcipybyły w lepszym nastroju niż te, które oglądały zdjęcia z wypadkówsamochodowych, były też bardziej skłonne do spełniania prośby o pa�pier do notatek niż te drugie.Badani chętniej też pozytywnie reagowalina prośbę o jedną kartkę papieru niż o dziesięć kartek.Najciekawszebyły jednak dane dotyczące wpływu nastroju w warunkach różnicowa�nych przez grzeczność formułowanej prośby.Zgodnie z hipotezą For-gasa przeżywany nastrój nie miał prawie żadnego znaczenia w warun�kach, w których prośba formułowana była w uprzejmy, konwencjonal�ny sposób.Jeśli jednak prośba miała charakter bezpośredni i niezgodnyz konwencją ( daj mi."), była ona wyraz
nie częściej spełniana przezosoby znajdujące się w nastroju pozytywnym, niż przez badanych prze�żywających stan negatywny.Charakterystyczne, że analogicznie byłoz oceną samej prośby.Prośba konwencjonalna była oceniana jako rów�nie grzeczna przez badanych znajdujących się w pozytywnym, jak i ne�gatywnym nastroju.Nietypowa prośba bezpośrednia spostrzegana byłanatomiast wyraz
nie przychylniej przez tych, którzy znajdowali się w na�stroju pozytywnym.W drugim eksperymencie udało się zreplikować te zależności przyużyciu innego sposobu indukowania nastroju.Tym razem w kopertachoczekujących na użytkowników czytelni bibliotecznej umieszczano albokrótkie humoreski, albo też opisy śmierci osób chorujących na raka.94 4.Przeżywane emocje a podatność na wpływ społeczny(Wprowadzono też grupę kontrolną, która czytała neutralne emocjonal�nie informacje o bibliotece).Sprawdzano tu także stopień, w jakimbadani dokładnie zapamiętywali treść skierowanej do nich prośby.Topozwoliło na wykazanie, że grzeczne, konwencjonalne prośby są słabozapamiętywane (co jest całkowicie zgodne z założeniami Forgasa), żesytuacje takie analizowane są przez ludzi w sposób skrótowy, szybkii automatyczny.Pamięć próśb bezpośrednich, sprzecznych z konwencjąbyła natomiast znacznie lepsza (co, rzecz jasna, zgodne jest z koleiz założeniem, że ludzie wykorzystują w takich przypadkach bardziejwydeliberowane, systematyczne strategie przetwarzania informacji).Zasadniczo zatem eksperymenty Forgasa pozwalają z jednej stronyzrozumieć subtelne różnice w reagowaniu ludzi znajdujących się w od�miennych nastrojach, ale z drugiej  zgodne są z tezą, że to raczejpozytywne, a nie negatywne stany emocjonalne sprzyjają uległości wo�bec próśb.Choć na ogół teza ta bez wątpienia jest prawdziwa, powie�dzieć trzeba, że są pewne szczególne negatywne doświadczenia emo�cjonalne, które w wyraz
nym stopniu indukować mogą uległość.Są nimistany odczuwania wstydu i winy.Ponieważ kwestiom tym psychologo�wie poświęcili sporo uwagi, problem ten także w niniejszej książce za�sługuje na szersze omówienie.4.2.Emocje wstydu i poczucia winyrEmocje wstydu i poczucia winy łączy doświadczane przez podmiotpoczucie przekroczenia akceptowanej przez siebie normy czy przepisu.Różnica między nimi dotyczy głównie tego, że pierwsza z nich macharakter głównie publiczny, a druga prywatny.W przypadku odczuciawstydu podmiot wysyła specyficzny sygnał do otoczenia, informujący,że zdaje sobie sprawę z tego, że przekroczył społeczną normę i sam tegonie aprobuje.Sygnałem tym jest rumieniec  u mężczyzn pojawiającysię na twarzach, a u kobiet rozlewający się także na szyi i górnychpartiach piersi.Przeżywanie wstydu nie wyklucza wszakże jednoczes�nego przeżywania winy.W rzeczywistości łączne przeżywanie tychdwóch emocji jest raczej regułą niż wyjątkiem (Izard, 1977).Zarównow przypadku poczucia winy, jak i wstydu podmiot zazwyczaj bardzodługo nie potrafi uwolnić się od negatywnych myśli na własny temat.Zagrażają one jego poczuciu własnej wartości [ Pobierz całość w formacie PDF ]