[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Klasyfikacja dóbr ze względu na możliwość wykluczenia i charakter konsumpcjiy
ródło: Opracowanie własne na podstawie Stiglitz 2004, s 150 183.były traktowane jako podejrzane i poddawane krytyce przez przywódców innychpaństw bloku sowieckiego.: www.waip.com.pl :WYKLUCZENIEA
ATWETRUDNE/NIEMO%7łLIWE24 internet jako nowe dobro wspólne : dobra wspólne w naukach społecznych :Teoria dóbr wspólnej puliRys historycznyTeoria dóbr wspólnej puli (ang.common-pool resources  CPR) zostałaukształtowana w okresie ostatniego ćwierćwiecza na skutek współpracyprzedstawicieli wielu dziedzin naukowych: socjologów, antropologów,prawników, ekonomistów, w wyniku połączenia różnych metodologiii przeprowadzenia badań porównawczych na szeroką skalę.W latach 50.ubiegłego stulecia Howard Scott Gordon zaproponował ekonomicznąanalizę łowisk rybnych, przełamując tym samym dominację nauk przy-rodniczych w tej dziedzinie23.Proponowaną przez niego formą regulacjizasobów naturalnych była kontrola państwowa lub prywatna.W 1968 ro-ku w prestiżowym czasopiśmie  Science ukazał się słynny tekst GarrettaHardina The Tragedy of the Commons, w którym autor sformułował kluczowydylemat społeczny, określony mianem  tragedii wspólnego pastwiska 24.Publikacja ta spotkała się z szerokim oddz
więkiem i pociągnęła za sobąliczne opracowania wskazujące na konieczność wprowadzenia odgórnejformy zarządzania dobrami wspólnej puli.Hardin opisał trudny problem utrzymania pastwiska, z którego korzy-sta na raz wielu pasterzy, maksymalizujących swoje korzyści poprzez wy-pasanie jak największej liczby krów.Przedstawiona sytuacja jest rodzajempułapki społecznej, czyli nieefektywnej próby wyjścia z impasu, jakim jestgra o sumie ujemnej.W tragedii wspólnego pastwiska problem polegana tym, że dostępne dla wszystkich pastwisko może być wydajne i jed-nocześnie odnawialne tylko przy założeniu, że żywi się na nim określonai ograniczona liczba krów.Po przekroczeniu pewnej liczby wypasanychna nim zwierząt każde następne przyczynia się do degradacji pastwiska itym samym pogorszenia warunków wypasu dla pozostałych krów.Jednakz perspektywy indywidualnego gospodarza bardziej opłacalne jest wypro-wadzanie na pastwisko kolejnej krowy niż świadome ograniczenie zyskuprzez wzgląd na innych pasterzy.Indywidualne zyski z takiego postępowania23Gordon 1954.24Hardin 1968.25są natychmiastowe, natomiast straty rozłożone w czasie, przez co mniejdotkliwe.W ten sposób pasterze wpadają w pułapkę  zwiększania stadabez ograniczeń w warunkach, w których występują wyraz
ne ogranicze-nia i w szybkim czasie dochodzi do zniszczenia pastwiska25.Jak widać,w pracy Hardina dobra wspólnej puli definiowane są jako zasoby otwartei jednocześnie rywalizacyjne (jeden użytkownik ogranicza możliwościpozostałych).Nie można ograniczyć użytkownikom dostępu, chociaż za-soby ulegają wyczerpaniu w przypadku zbyt dużej liczby użytkowników.Proponowane przez Hardina rozwiązania mające zapobiegać degradacjiwspólnie wykorzystywanych zasobów to konsekwentne wprowadzeniewłasności prywatnej bądz
państwowej.Publikacja artykułu przyniosła autorowi ogromną sławę.Jest to o tyleciekawe, że wnioski Hardina to w istocie wyważenie otwartych drzwi.Konstatacja, że to, co wspólne, najszybciej ulega zniszczeniu, sięga czasówArystotelesa.Przed Hardinem wielu innych autorów podkreślało trudno-ści zachowania równowagi w sytuacjach współgospodarowania dobramio niskim poziomie podzielności.Ostrom zauważa jednak, że ówczesnyrozgłos Hardin zawdzięcza uogólnieniu swoich spostrzeżeń na uważaneza szczególnie palące w danym okresie problemy przeludnienia.Tymsamym obserwacje Hardina odegrały istotną rolę w ukierunkowaniu spo-sobu postrzegania dylematów związanych z dobrami wspólnymi na wielekolejnych lat26 [ Pobierz całość w formacie PDF ]