[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Należy tu podkreślić zwłaszcza działanie prawa koncentracji i centralizacji kapitałów.Jego wyrazem jest zjawisko skupienia przez największe banki poszczególnych krajów podstawowej masy wkładów oraz dominacja w dziedzinie działalności kredytowej.44.Istota i formy aktywnych operacji bankowych.Proces powstawania wkładów pochodnych i kreowania pieniądza bankowego.45.Operacje pasywne banków.Operacje komisowe.Wkłady pochodne powstają w wyniku działalności kredytowej banków.Banki przyjmując wkłady - czy to w postaci gotówkowej czy w postaci przekazu bankowego, a więc w postaci bezgotówkowej - mają prawnie określony obowiązek przechowywania części tych wkładów jako rezerwy obowiązkowej.Sumy pozostające ponad wysokość tych obowiązkowych rezerw mogą być podstawą udzielania kredytów przez banki.Bank udzielający takiego kredytu zapisuje to na kocie swego kredytobiorcy.Kredytobiorca może wykorzystać otrzymany w ten sposób kredyt do uregulowania swych zobowiązań, przekazując odpowiednie kwoty na rachunek bankowy swego wierzyciela w innym banku.Z kolei ten bank - zatrzymując część otrzymanego przekazu jako rezerwę obowiązkową - może udzielić nowego kredytu.Operacja tego rodzaju może być dalej powtórzona.W ten sposób powstaje cały łańcuch wkładów pochodnych - w sumie wielokrotnie większych od wkładu pierwotnego.Możemy mówić o zjawisku mnożnikowej kreacji depozytów bankowych.Można to przedstawić na następującym przykładzie:Klient X wpłaca do banku A na swój rachunek kwotę 1000 zł.Bank A nie musi całej kwoty utrzymać w postaci rezerwy kasowej, lecz zatrzymuje w tej postaci 20% - zgodnie z obowiązującymi przepisami bankowymi.Pozostałą kwotę w wysokości 800 zł.może przeznaczyć na nowe kredyty.Kredyt ten otrzymuje klient Y i przeznacza go na uregulowanie zobowiązań wobec swego wierzyciela w banku B, powiększając stan konta tego wierzyciela.Bank B zatrzymuje 20% przekazanej sumy tj.160 zł.przeznaczając resztę, a więc 640 zł na nowy kredyt.Tego rodzaju operacja może być dalej kontynuowana - aż do wyczerpania możliwości tworzenia rezerw obowiązkowych.Przedstawia to następująca tabela.PROCES POWSTAWANIA POCHODNYCH I TWORZENIA PIENIĄDZA BANKOWEGO (BEZBANKOWEGO)Pozycja bankuOtrzymany wkładWysokość rezerwy obowiązkowejNowe kredyty (wkłady pochodne)A1000200800B800160640C640128512D512102410E41082328F32866262G26252210H21042168 itd.Jak widać z powyższej tabeli suma udzielonych przez banki kredytów (wkładów pochodnych) jest wielokrotnie wyższa od sumy wkładu pierwotnego, będącego podstawą całego powyższego łańcucha operacji bankowych.W ten sposób banki mogą zwiększać będącą w gospodarce narodowej masę pieniądza.Rozmiary tej działalności i masa kreowanego przez banki pieniądza kredytowego zależą od wysokości rezerwy kasowej (obowiązkowej), jaka obowiązuje banki.Jeśli rezerwa rośnie - możliwość udzielania przez banki kredytów i kreowania pieniądza maleje.Spadek stopy obowiązkowych rezerw zwiększa możliwości działalności kredytowej banków.Kształtowanie wysokości tych rezerw jest jednym z zadań banku centralnego, który oddziałuje w ten sposób na działalność kredytować banków.Główną rolę w operacjach bankowych spełnia tutaj udzielanie przez banki różnego rodzaju kredytów.Pierwotną formą kredytu był kredyt handlowy.Na jego podstawie rozwinęły się wszystkie inne formy kredytu.Kredytu handlowego udzielają sobie przedsiębiorcy czynni w procesie produkcji.Polega on na czasowym odroczeniu płatności za dostarczone towary.Dokonuje się tutaj dwojakiego rodzaju operacji: sprzedaży towarów po określonej cenie oraz pożyczki pieniędzy, należnej sprzedawcy za dostarczony towar.Transakcje kupna - sprzedaży na kredyt rozwinięte są we wszystkich kierunkach.Sprzedawca towarów - środki produkcji (np.maszyn), udzielający kredytu swemu odbiorcy, sam uzyskuje kredyt u dostawcy surowców np.stali.Ten z kolei nabywa na kredyt rudę żelazną itd.W ten sposób powstaje cały łańcuch stosunków kredytowych.Narzędziem kredytu handlowego jest weksel - zobowiązanie dłużne o określonym terminie płatności.W formie tej otrzymujący kredyt zobowiązuje się wobec kredytodawcy do uiszczenia należności za towary w określonym czasie.Z kolei sam weksel może służyć jako środek dokonywanie rozliczeń za dostarczone towary.Wejście do obiegu pieniądza dokonuje się dopiero w końcowej fazie w momencie upływu terminu płatności weksla.Istnieje szereg czynników, ograniczających możliwość posługiwania się kredytem handlowym.Istnienie tego kredytu wymaga od udzielającego kredytu posiadania określonej wielkości kapitału rezerwowego na wypadek opóźnionego powrotu kredytowanej wartości.Im mniejszy tego rodzaju kapitał rezerwowy tym mniejsze możliwości udzielania kredytu handlowego.Na skutek towarowej formy kredytu handlowego ograniczony jest krąg przedsiębiorców, którzy mogą sobie wzajemnie udzielać kredytu.Siłą rzeczą kredyt handlowy występuje tylko w stosunkach między tymi partnerami, którzy są w stosunku do siebie dostawcami towarów.Jeśli chodzi o rozmiary bieżących transakcji towarowych.Te ograniczenia kredytu handlowego powodują konieczność powstawania innej formy kredytu.Kształtuje się kredyt bankowy, udzielany w formie pieniężnej przez instytucje kredytowe - banki.Początkowo najbardziej rozpowszechnioną formą udzielania pożyczek bankowych była operacja dyskonta weksli kupieckich, wystawionych jako zabezpieczenie uzyskanego kredytu handlowego.Bank pobiera przy tym od sumy wekslowej określone opłaty, zwane dyskontem.Dyskonto weksli handlowych było dla banków najpewniejszą formą operacji pożyczkowej [ Pobierz całość w formacie PDF ]