[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.ze światła wyłania się barwa./56/48Ar t ykuł 7CZY JEDNA WA
ADZA DUSZY WYWODZI SI
OD DRUGIEJ?Zdaje się, że jedna władza duszy nie wywodzi się od drugiej, bo:1.Rzeczy, które zaczynają istnieć równocześnie, nie wywodzą się jedna oddrugiej.Lecz wszystkie władze duszy zostały współstworzone wraz z duszą.Zatemjedna nie wywodzi się od drugiej.2.Władza psychiczna wywodzi się z duszy jak przypadłość z podmiotu.Leczjedna władza duszy nie może być podmiotem drugiej, gdyż nie istnieje przypadłośćprzypadłości.Przeto jedna władza nie wywodzi się od drugiej.3.Strony przeciwstawne nie wywodzą się jedna od drugiej, ale każda wywodzisię od tego, co jest do niej podobne pod względem gatunku.Lecz władze duszy dzieląsię na strony przeciwstawne jako na różne gatunki.A więc jedna z nich nie wywodzisię od drugiej.Wbrew temu: Władze poznajemy poprzez ich czynność.Lecz czynność jednej władzyma za przyczynę czynność innej władzy; np.czynność wyobraz
ni ma za przyczynęczynność zmysłu.A więc jedna władza duszy ma za przyczynę drugą.Odpowiedz
: W zespole pochodzącym według naturalnego porządku od jednego: jaków jeden pierwszy jest przyczyną wszystkich, tak ten, co stoi najbliżej pierwszego,jest w jakiś sposób przyczyną innych - dalej stojących.Otóż wyżej wykazaliśmy1, żew zespole władz duszy istnieje wieloraki porządek.I dlatego jedna władza pochodzi zistoty duszy za pośrednictwem innej władzy.Ale istota duszy - czy z osobna sama, czy w połączeniu z ciałem - jest dla władzpoczątkiem czynnym, celem i podmiotem przyjmującym2.do tego, początek czynny,tj.działacz i cel są doskonalsze, zaś podmiot przyjmujący jako taki jest mniejdoskonały.Wynika z tego, że władze duszy mające pierwszeństwo według porządkudoskonałości i natury są z
ródłem innych władz jako ich cel i początek czynny.Widzimy bowiem, że zmysł istnieje dla władzy myślenia, a nie na odwrót3, jakrównież, że jest on jakimś słabym uczestnictwem w tejże władzy; i dlatego wedługnaturalnego pochodzenia w jakiś sposób wywodzi się od władzy myślenia.jakniedoskonałe od doskonałego.Natomiast według porządku przyjmowania, tj.od strony czynnikaprzyjmującego, rzecz ma się odwrotnie; mianowicie władze mniej doskonałe sąz
ródłem innych.Tak np.dusza - jako posiadająca władzę zmysłową - jest uważana zapodmiot i za swojego rodzaju materię wobec władzy myślenia.I dlatego to wedługporządku powstawania władze mniej doskonałe są pierwej niż inne, bowiem pierwejpowstaje zwierzę niż człowiek./57/Na 1.Jak władza duszy wypływa z istoty duszy nie drogą przemiany n aledrogą jakowegoś naturalnego wyłaniania się i istnieje wraz z duszą, tak jest również iz jedną władzą w stosunku do drugiej.Na 2.Przypadłość sama przez się nie może być podmiotem przypadłości.Tosubstancja przyjmuje jedną przypadłość pierwej niż drugą, np.ilość przed jakością: iw ten to sposób mówi się, że jedna przypadłość jest podmiotem drugiej, np.49powierzchnia jest podmiotem barwy; a więc w sensie: substancja za pośrednictwemjednej przypadłości przyjmuje drugą przypadłość.To samo można powiedzieć owładzy duszy4.Na 3.Władze duszy są sobie przeciwstawne jak doskonałe przeciwstawia sięniedoskonałemu; a więc jak gatunki liczb i figur.Ale takowa przeciwstawność nieprzeszkadza wywodzeniu się jednego od drugiego; wszak niedoskonałe w naturalnysposób pochodzą od doskonałych 5.Ar t ykuł 8CZY WSZYSTKIE WA
ADZE DUSZY POZOSTAJ
W DUSZY ODDZIELONEJ OD CIAA
A?Zdaje się, że wszystkie władze psychiczne pozostają w duszy oddzielonej od ciała, bo:1.W dziele O duchu i duszy czytamy:  Dusza wychodzi z ciała, zabierając zesobą zmysł i wyobraz
nię, rozum, myśl i myślenie, pożądliwość i gniewliwość 1.2.Władze duszy są jej naturalnymi właściwościami.Ale właściwość tkwizawsze i nigdy nie odłącza się od podmiotu, do którego przynależy.A więc władzeduszy pozostają w niej nawet po śmierci.3 [ Pobierz całość w formacie PDF ]