[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Miejsce w kościele zajmowane było w zależności od pozycji społecznej.Biedak wiejski stał w czasie mszy św.z dala od ołtarza.Pozycja społeczna przesądzała także o więzi towarzyskiej, o zaproszeniach na śluby czy chrzciny.W czasie procesji dostrzegł Reymont rys podziału klasowego na wsi.W pierwszym tomie pt.“Jesień” zdobył się na pełne ukazanie wyzysku kapitalistycznego, w obrazie stosunków między Boryną a Kubą, który ciężko pracując zarabiał zaledwie na chleb.Chcąc zdobyć pieniądze na inne wydatki chwycił się kłusownictwa.Został postrzelony i umarł na skutek gangrenny.Aby śmierć jego uczynić typowym wydarzeniem obrazującym dolę proletariatu umiejscowił śmierć w momencie wielkiego wesela Macieja Boryny.Z innych rozdziałów dowiadujemy się o przeciwieństwach pomiędzy interesami bogaczy i biedoty.Reymont zaprzeczył tutaj jednolitości wsi.Nie było bowiem nic, co mogłoby łączyć np.: Borynę z Kubą.Z poszczególnych części “Chłopów” dowiadujemy się wiele o straszliwych warunkach życiowych właścicieli karłowatych gospodarstw oraz biedoty.Oni to właśnie przymierali głodem (Agata, Bylica…).Małżeństwo wśród chłopów traktowane było niekiedy jak transakcja handlowa (za sześć morgów ziemi kupił Stary Boryna Jagusię Paczesiównę).Podtytuły utworu będące nazwami pór roku dowodzą o tym, że ważną rolę w życiu chłopów odgrywała przyroda.Ona właśnie wpływała na ich charaktery i nastroje.Reymont odtworzył doskonale psychikę chłopów.Podkreślił ich przywiązanie do ziemi i tradycji, specyficzną moralność, religijność, pracowitość, nieufność wobec ziemian i brak solidarności.Głównym motywem życia chłopów była walka o byt.W Lipcach możemy wyróżnić: bogaczy, żyjących dostatnie, chłopów średniorolnych i głodujących.Wszyscy chłopi walczyli o ziemię z dziedzicem oraz z Niemcami, ale nie wszyscy wynieśli z niej jednakowe korzyści.Problem walki z krzywdą społeczną podejmował również w swoich utworach Stefan Żeromski.Ukazywał w nich: piękno ziemi ojczystej, sprzeczności panujące w ustroju kapitalistycznym.Protestował przeciw krzywdzie i wyzyskowi.Wczesne opowiadania Żeromskiego stanowią najwybitniejsze osiągnięcia realizmu w literaturze polskiej końca XIX wieku.Autor pokazał w nich wyzysk proletariatu przez burżuazję i jego przyczyny.Żeromski ukazuje konflikty pomiędzy ziemiaństwem a bezradną biedotą wiejską (“Zmierzch”).Bezradni chłopi byli zdani na bezlitosny wyzysk, szczególnie tam, gdzie trudno było o pracę.W swojej najsłynniejszej powieści “Ludzie bezdomni” pisarz ukazuje życie różnych grup społecznych.W utworze poznajemy warunki pracy robotników polskich (fabryka cygar, stalownia).Ludzie ci pracowali w niezmiernie trudnych warunkach.Brak było opieki lekarskiej i troski o robotników ze strony kapitalistów.Warunki pracy były okropne.Brak mechanizacji, brak warunków higienicznych.Ludzie mieszkali w śmierdzących i wilgotnych suterenach luba na poddaszach.Ulice miały otwarte rynsztoki, pełno na nich było błota i gnijących odpadów.W jednej izbie mieszkało kilka osób.Nikt nie opiekował się dziećmi, które wychowywały się na ulicy.Nie było dla nich żłobków ani przedszkoli.Proletariat Zagłębia mieszkał w ciemnych budach, przed którymi znajdowały się kałuże pomyj.Poziom kultury proletariatu był niski.Ludzie z tej warstwy myśleli tylko o prymitywnych potrzebach życiowych.Mężczyźni mieli wygląd zmęczonych a kobiety były spłoszone i smutne.Żeromski mówi, iż wśród robotników rozwijała się jednak świadomość społeczno - polityczna.Utwory wymienionych pisarzy są żarliwym protestem przeciw układom, systemom, instytucjom, konwencjom skazującym człowieka na klęskę.Są wołaniem w obronie człowieka.Tak więc literatura polska XIX i początku XX wieku często podejmowała problem niesprawiedliwości społecznej.Często schodziła na samo dno życia społecznego i ukazywała wstrząsające obrazy nędzy i upadku moralnego.Chłopi to warstwa wyzyskiwana i krzywdzona od zarania dziejów.W swej niedoli zawsze byli zdani na własne siły.Nikt nie wskazywał im drogi wyjścia, nikogo nie interesował ich los.Dużo uwagi zaczęto poświęcać chłopom dopiero w XIX i na początku XX wieku.Na wsi dokonywał się przełom.Wieś i chłop zyskiwała coraz większe znaczenie.Wzrastała świadomość chłopska i poczucie godności osobistej.Chłopi byli warstwą solidarną, silną i zwartą dlatego też mogli odegrać doniosłą rolę w walce o niepodległość Polski.Siłę chłopską nigdy jednak nie wykorzystano w zrywach powstańczych i to był główny błąd szlachty.Uprzedzenia stanowe nie pozwoliły na zjednoczenie się w walce o wolność Polski.Może wówczas okres niewoli byłby krótszy.Dawna patriarchalna społeczność chłopów odeszła w przeszłość, miejsce jej poczęła zajmować generacja chłopów świadomych współuczestników i współtwórców dziejów narodu [ Pobierz całość w formacie PDF ]