[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Fryderyk Wielki posiłkował się tymsposobem w ostatnich latach wojny siedmioletniej.Po trzecie, kawaleria jest bronią ruchu i wielkich rozstrzygnięć; prze-waga jej ponad normalny stosunek jest więc ważna przy bardzorozległych przestrzeniach, wielkich przemarszach i w razie powzięciazamiaru wielkich rozstrzygających uderzeń.Przykładem tego jestBonaparte. Natarcie i obrona nie mogą właściwie same przez się mieć na towpływu; będzie to zrozumiałe dopiero wtedy, gdy rozważymy bliżej obiete formy działania.Na razie zauważymy tylko, że obie strony,nacierająca i broniąca się, muszą z reguły przemierzać te sameprzestrzenie, a także, przynajmniej w wielu wypadkach, mogą mieć tesame decydujące zamiary.Przypomnijmy tu kampanię 1812 roku.Uważa się zwykle, że kawaleria była w średniowieczu o wiele liczniej-sza w stosunku do piechoty i że aż do naszych czasów stopniowozmniejszała się liczebnie.Jest to, częściowo przynajmniej,nieporozumienie.Stosunek liczebny kawalerii wcale nie był przeciętnie owiele większy, jak to się można przekonać, badając dokładniejsze daneo liczebności sit zbrojnych w średniowieczu.Pomyślmy tylko o masachpiechoty, tworzących wojska krzyżowców albo ciągnących z cesarzaminiemieckimi na wyprawy rzymskie.O wiele większe było za to znaczeniekawalerii.Była to broń najsilniejsza, złożona z najlepszych warstwnarodu i to do tego stopnia, że uważano ją, jakkolwiek zawsze o wielesłabszą liczebnie, za broń główną, natomiast z piechotą liczono się małoi zaledwie wzmiankowano o niej.Stąd też powstało mniemanie, jakobybyło jej wtedy bardzo mało.Wprawdzie podczas małych wojennychzatargów wewnętrznych w Niemczech, Francji czy Włoszech zdarzałosię częściej niż teraz, że cale to małe wojsko składało się wyłącznie zkawalerii, a ponieważ była ona bronią główną, nie było to wcaleniedorzeczne, ale wypadki te nie mają decydującego znaczenia, jeślizwrócimy uwagę na całokształt zdarzeń dotyczących wojsk większych.Dopiero w okresie gdy feudalizm utracił wszelką styczność zprowadzeniem wojny, którą poczęto rozgrywać przy pomocy zaciężnych,płatnych żołnierzy, przy czym pieniądz i werbunek pomagały tu sobiewzajemnie, a zatem dopiero w czasach wojny trzydziestoletniej i wepoce wojen Ludwika XIV - ustało to użycie wielkiej masy mniejpożytecznej piechoty i być może ograniczono by się całkowicie dokawalerii, gdyby piechota dzięki wyraz
nemu rozwojowi broni palnej niezyskała na znaczeniu i przez to nie obroniła poniekąd swej liczebności.W tych czasach stosunek piechoty do kawalerii l: l uważany był za słaby,natomiast 3 : l traktowano jako bardzo mocny.Od tego czasu kawaleria coraz bardziej traciła na znaczeniu w miaręrozwoju broni palnej.Jest to samo przez się zupełnie zrozumiałe, trzebatylko uwzględnić tu nie tylko rozwój samej broni i sprawności w jejużyciu, ale również i rozwój użycia oddziałów zaopatrzonych w tę broń.W bitwie pod Mollwitz Prusacy doprowadzili sprawność ogniową do bar-dzo wysokiego, nieprześcignionego odtąd poziomu.Natomiast użyciepiechoty w poprzecinanym terenie i zastosowanie broni palnej w walcetyralierów wówczas dopiero zaczęło się rozwijać i należy je uważać zawielki postęp w akcie niszczenia.Zdaniem naszym więc stosunek liczebny kawalerii zmienił się mało,ale za to bardzo zmieniło się jej znaczenie.Wydaje się to pozorniesprzecznością, ale w rzeczywistości nią nie jest.Jeśli piechota średnio-wieczna znajdowała się w wojsku w wielkiej liczbie, to liczebność swojązawdzięczała nie jakiemuś racjonalnemu stosunkowi do kawalerii, a tylkookolicznościom, że wszystko, czego nie można było wcielić dokosztownej kawalerii, pozostawiano jako piechotę.Była więc ona tylkobronią pomocniczą, podczas gdy kawalerię szacowano tak wysoko, żegdyby tylko wzgląd na wartość wewnętrzną decydował, nigdy by nieuważano, że jest jej dosyć.Tym należy tłumaczyć, dlaczego pomimostale zmniejszającej się ważności kawalerii zachowają ona zawszejeszcze dość duże znaczenie, aby utrzymać się w tym stosunku, jakiistnieje do dziś dnia.W rzeczywistości jest godne uwagi, że przynajmniej od czasu wojeno sukcesję austriacką stosunek kawalerii do piechoty nie zmienił sięzupełnie i stale wahał się od ćwierci do jednej piątej czy jednej szóstejliczby piechoty.Znaczy to na pozór, że zaspokojona została przez tojakaś potrzeba naturalna i że przejawiają się w tym te czynniki, którebezpośrednio wykryć się nie dadzą.Co do nas, wątpimy o tym jednak iuważamy, że w większości wypadków zachodzą wyraz
nie zupełnieodmienne powody posiadania licznej kawalerii.Rosja i Austria są to państwa, dla których jest to wskazane, gdyż worganizacji swej posiadają one jeszcze resztki tatarskich ustrojów.Bonaparte nie mógł nigdy być dość silny w stosunku do swych celów; powyzyskaniu więc, poboru aż do ostatnich granic możliwości pozostawałomu już dla wzmocnienia swych wojsk tylko mnożenie pomocniczychrodzajów broni opartych raczej na zasobach pieniężnych niż na użyciuludzi.Poza tym zaprzeczyć się nie da, że wobec olbrzymiego zasięgujego kampanii wojennych kawaleria musiała mieć większą wartość niż wokolicznościach zwyczajnych [ Pobierz całość w formacie PDF ]