MAURYCY MOCHNACKI Powstanie Narodu Polskiego w 1830 i 1831 tom I

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Ostatnia strona przemogła.Jakby nie dość było na omyleniu oczekiwań cara, którego świeży za podobny występekprzelew krwi moskiewskiej tym bardziej na polską zaciekłym uczynił; jakby nie dość było nawyrządzeniu publicznego afrontu jego bratu Konstantemu przez uniewinnienie tych, którychtak jawnie i gorąco potępić pragnął dla zapieczętowania wyrokiem senatorów polskich swegodwunastoletniego arbitralnego panowania w kraju konstytucyjnym: Sąd Sejmowy przydał dodecyzji prawie uwalniającej więzniów stanu odrębne, usprawiedliwić ją mające przed królemuwagi, które więcej jeszcze, jeżeli być może, niżeli sam wyrok cara i carewicza rozjątrzyły.Bieliński w swym Zdaniu sprawy , które razem z wyrokiem posłał do Petersburga, przed-sięwziął okazać monarsze, że nie tylko oskarżeni nie popełnili zbrodni stanu, ale co większa,iż w głównym rzecznika królewskiego zarzucie, jakoby usiłowali Polskę kongresową połą-czyć z ziemiami polskimi stanowiącymi część integralną Rosji, nie mieści się nic takiego, zczego by można dla Polaka zbrodnią stanu wyargumentować. Oskarżeni pisze Bieliński docara pod dniem 30 czerwca 1828 roku przyznając jednomyślnie, że narodowość była jedy-nym celem ich związku, odwołują się dla usprawiedliwienia tego celu do traktatu wiedeńskie-go.Poczytują oni to dobroczynne dzieło cesarza Aleksandra za rękojmią narodowości danąmieszkańcom dawnej Polski (jaką była przed rokiem 1772), to jest za rękojmią prawa, na mo-cy którego wolno im nadal pozostać Polakami i mieć własną reprezentacją, własne instytucje,pod jakimkolwiek znajdują się panowaniem.Mówią oni, że ów traktat w tym duchu kierowałich związkami na całej obszerności kraju.Zdawało się przeto sądowi, że cel nie zamyka wsobie nic godnego kary.Wszelako prokurator generalny mniemał, że tylko w Królestwie po-dobne cele mogłyby być uważane za dozwolone, a jak tylko przechodzą granice Królestwa,natychmiast stają się występnymi, bo koniecznie wiążą się natenczas z drugim Towarzystwuprzypisywanym zamiarem: połączenia wszystkich części Polski w jedną całość.Lecz sąd ro-zumiał, że ten ostatni wniosek prokuratora tylko w czynach odpowiednich takiemu zamiarowimógłby znalezć usprawiedliwienie. Co tak rozumieć należy: że Polacy myśleli o połączeniuw jedną całość rozerwanych części swego kraju, w tym nie masz jeszcze winy, bo nie po-wstali z orężem w ręku; bez tego bowiem pisze dalej Bieliński narodowość, to życzenie,aby Polacy pod wszystkimi rządami oceniali i zachowywali dobrodziejstwa, które im traktatwiedeński zapewnił, zdaje się, iż może sama przez się zajmować i interesować umysły, niewzniecając w nich dalszych widoków, co by ją podawały w podejrzenie u rządów, sprawiałyim niesmak albo je zatrważały.Bez owych czynów (to jest bez powstania z orężem w ręku)myśl oskarżonych mogła być tylko uważana jako proste życzenie, które zresztą starali się oniugruntować naprzód na wyrazach traktatu wiedeńskiego, którym śp.N.Cesarz Aleksanderzastrzegł sobie nadać Królestwu Polskiemu takie wewnętrzne rozszerzenie, jakie by uznał zaprzyzwoite, po wtóre na wyrazach mów królewskich w różnych sejmach, po trzecie na na-czelnym dowództwie Jego C.M.W.Księcia, który pod swymi rozkazami łączy wojska pol-skie z litewskimi. Co do wyrażeń wskrzeszenia albo odbudowania Polski, w których sa-mych prokurator generalny upatruje zbrodnią stanu, pod tym względem tak obrońcy, jako i120oskarżeni odwoływali się do słów, które śp.N.Cesarz Aleksander kilkakrotnie wyrzekł wo-bec sejmu, bądz kiedy podniecał gorliwość reprezentantów, bądz kiedy im czynił zarzuty, wpierwszym i drugim razie nacechowanych mądrością i dobrocią. Jeszcze kilka kroków po-wiedział Aleksander w zagajeniu sejmu 1820 na tej drodze kierowanych roztropnie i z po-miarkowaniem, oznaczonych zaufaniem i prawością, a dosiągniecie celu moich i waszychnadziei. W mowie zaś przy zamknięciu tego samego sejmu: Zapytajcie waszego sumienia, a przekonacie się, ożyliście oddali w toku waszych roz-praw te usługi Polszcze, których od waszej mądrości oczekiwała; albo czy przeciwnie, uwie-dzeń! nadto pospolitymi w naszych dniach złudzeniami, nie opuściliście postępu dzieławskrzeszenia waszej ojczyzny, które by była ziściła przezorna ufność itd.Sąd nie mógł tak wysokiej powagi za obcą mieć w tej sprawie.Sąd postrzegał nawet, żezwiązkowi ziem zabranych mogli z tych słów wspaniałomyślnego monarchy wyczerpnąćżywszą jeszcze chęć korzystania z dobrodziejstw, które on zapewnił Królestwu; wyrazyprzeto wskrzeszenia, czyli odbudowania cierpiącej ojczyzny, zaskarżone przez prokuratorageneralnego, nie mogą w przekonaniu sądu być występnymi itd.Ponieważ zaś Konstanty pozapadnieniu wyroku ogłoszenie jego reskryptem Rady Administracyjnej wstrzymał, nie prze-pomniał Bieliński w swym Zdaniu sprawy i tego gorszącego uchybienia powadze najwyż-szego sądu narodowego, i pod tym względem w taki sposób przystraja napomnienie sądu da-ne carowi: W chwili kiedyśmy podpisywali wyrok, Rada Administracyjna Królestwa obja-wiła sądowi postanowieniem z dnia 6 czerwca 1828 roku wyrazny rozkaz Waszej Cesarsko-Królewskiej Mości, polecający wstrzymanie ogłoszenia tego wyroku.Stosując się z uszano-waniem i uległością do woli Twojej, Najjaśniejszy Panie, w tym zdarzeniu, postrzegał jednaksąd różnicę zachodzącą między aktem umieszczonym w �Dzienniku Praw� a wyrażeniemwoli królewskiej w kształcie reskryptu Rady Administracyjnej; wszakże spodziewa się, że niezechcesz widzieć N.P.w tej chwilowej uległości niebaczne zapomnienie praw, których straż iwykonanie Wasza Cesarsko-Królewska Mość poruczyć nam raczyłeś.Jeżeliby zaś taką miałabyć myśl Twoja, Najjaśniejszy Panie! racz przebaczyć pobudkom, które zdaniem naszymkierowały, i przypomnieć sobie, że jeżeli zbłądziliśmy przez niezmierną gorliwość postąpie-nia sobie jak najlepiej w tej mierze, wspierała nas pocieszająca nadzieja, że W.C.K.Mośćswemu pobłażysz senatowi, a w swej wysokiej mądrości, w swej wspaniałomyślności i swejsprawiedliwości opatrzysz środki, ażeby ustawa konstytucyjna, ten dar szacowny dostojnegopoprzednika Waszej Cesarsko-Królewskiej Mości, i nadal pozostała błogosławionym węzłemłączącym Królestwo z cesarstwem, rękojmią nie tylko niczym nie nadwerężonej wiernościpoddanych Twoich N.P.w Królestwie Polskim, ale zarazem ich wdzięczności i ich niewzru-szonego przywiązania do świętej osoby W.C.K.Mości i dostojnych następców, którzyodziedziczą jego cnoty [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Tematy