[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Książęta panujący w dzielnicach często dzielili je między swoich synów.Księstwa dzielnicowe stawały się przez to coraz mniejsze, słabsze i było ich coraz więcej.Nie były one dość silne, by oprzeć się sąsiadom Polski.Toteż coraz częściej owi sąsiedzi mieszali się w wewnętrzne sprawy Polski.Mniej groźna w tym czasie była Ruś, ponieważ kraj ten także uległ podziałowi na wiele drobnych księstw.W czasie, kiedy Polska była rozbita na dzielnice, Niemcy pokonali ostatecznie Wieletów i Obodrzyców - wciąż jeszcze pogańskich Słowian zamieszkałych między Odrą i Łabą.Na zdobytej ziemi założyli Marchię Brandenburską.Były to nowe niemieckie państwo, sąsiadujące bezpośrednio z Polską i bardzo niebezpieczne dla małych polskich księstw.Stopniowo zaczęła rozszerzać swoje granice kosztem polskich księstw.Pogłębiający się proces rozbicia dzielnicowego powodował zagrożenie zewnętrzne i osłabianie kraju na arenie międzynarodowej, ponieważ nie występował już tam jako jednolite państwo.Osłabianie polityczne dzielnicowej Polski najwcześniej uwidoczniło się na Pomorzu Zachodnim, które stało się celem krucjaty niemieckiej i ostatecznie stało się zwierzchnictwo nad tym terenem objęli margrabiowie brandenburscy, którym udało się także pozyskać Ziemię Lubuską.Niestety to nie był koniec ekspansji Brandenburczyków na ziemie polskie, ponieważ doszło do utworzenia tzw.Nowej Marchii, której podstawę tworzyło opanowanie terenów zachodniopomorskich.Sytuacje rozdrobnionej feudalnej Polski, pogarszały również podboje Krzyżaków, którzy sprowadzeni zostali w 1262 roku przez Konrada Mazowieckiego.W pierwszym zamyśle zakon ten miał pełnić straż na granicy pruskiej i jaćwiskiej, a w rzeczywistości stał się poważnym zagrożeniem państwa polskiego.Dramatyczne w dziejach rozbicia dzielnicowego były też najazdy mongolskie.W połowie XII w.kiedy to proces rozbicia dzielnicowego Polski przeżywał swe apogeum, zaczęły narastać tendencję zjednoczeniowe.Wyrastały one z przesłanek gospodarczych, politycznych a także ideologicznych.Rozwój gospodarki i handlu doprowadził do wzmożonego kontaktu między dzielnicami, co jednak utrudnione było przez różny system monetarny, granice celne oraz niebezpieczeństwo na szlakach handlowych.Przesłanki polityczne polegały na tym, że książęta dzielnicowi byli zbyt słabi, by samodzielnie odpierać liczne ataki wrogów.Do przesłanek ideologicznych zaliczamy to, iż Polacy zagrożeni kolonizacją niemiecką, czuli swą odrębność, istniała więź narodowa co ich łączyło wewnętrznie.Ważną rolę odegrało duchowieństwo, które aby utrzymać swą pozycję, musiało przeciwstawiać się duchownym napływającym z zachodu oraz utrzymywać jedność archidiecezji gnieźnieńskiej, co w warunkach rozbicia dzielnicowego nie było łatwym zadaniem.Dużą rolę odegrały też zabytki piśmiennictwa polskiego: „Kazania Świętokrzyskie”; „Kronika polska” Wincentego Kadłubka.W ostatniej ćwierci XIII wieku ogół społeczeństwa dążył do zjednoczenia państwa polskiego.Istniały jednak różne koncepcje owego zjednoczenia, szczególnie co do zakresu terytorialnego.Dotyczyła tego koncepcja północna - w oparciu o Wielkopolskę, południowo - krakowska i w oparciu o Czechy.Oczywiście oprócz zwolenników zjednoczenia nie zabrakło także jego przeciwników, którymi była przede wszystkim napływająca ludność niemiecka oraz część możnych, których zaniepokoiła możliwość utraty dotychczasowych przywilejów.Ośrodki myśli zjednoczenia skupiały się głównie w dzielnicach dobrze rozwiniętych - na Śląsku, w Wielkopolsce i Małopolsce., która miała najsilniejszą tradycję państwową i jako pierwsza podjęła się realizacji integrowania kraju.Leszek Czarny - książę sieradzki, panujący w Krakowie po Bolesławie Wstydliwym, kontynuował działo swego poprzednika w zakresie zakładania nowych miast i wsi, skutecznie też walcząc z napadami litewsko - jaćwieńskimi.Jego następca na tronie krakowskim, książę Henryk IV Probus swe panowanie wypełnił walkami o opanowanie rozbitego na dzielnice Śląska i tłumienia opozycji, która wysuwała jako swego kandydata brata zmarłego Leszka - Władysława Łokietka.Do walki po stronie Probusa włączyły się Czechy, po stronie Łokietka natychmiast książęta kaliscy.Umierając Henryk IV Probuss zapisał Kraków Przemysławowi II, który w tym czasie był już jedynym władcą zjednoczonej wielkopolski.Ponadto z jego osobą związane były możliwość odzyskania Pomorza Gdańskiego.O Pomorze Gdańskie po śmierci Świętopełka w 1266 roku zaczęli walczyć pretendenci do tronu.Dzielnica ta stała się też terenem ekspansji Krzyżaków i margrabiów magdeburskich.Ci ostatni już w 1271 roku opanowali Gdańsk, korzystając z poparcia miejscowych osadników niemieckich, a książę pomorski Mściwój II dopiero z pomocą Księcia Wielkopolski - Bolesława Pobożnego odbił utraconą stolicę.Wtedy powiązania gospodarcze obu dzielnic stawały się coraz silniejsze.Ponadto Mściwój II zawarł z Przemysłem II traktat w Kępnie, na mocy którego zapisał mu całą dzielnicę po swojej śmierci.Przemysł II dożąc do zajęcia Krakowa napotkał jednak potężnego rywala w osobie króla czeskiego - Wacława II.Powstrzymane przez Habsburgów Czechy zawróciły swą ekspansję na ziemie polskie.Przemysł zmuszony był stawiać opór rycerstwu czeskiemu walcząc jednocześnie z Łokietkiem.Toteż w 1291 książę wielkopolski zrzekł się swych praw do Krakowa na rzecz Wacława II, którzy w następnych latach opanował Łęczycę i niewielkie księstwa śląskie.Po śmierci Mściwoja II, Przemysł II opanował Pomorze i w 1295 roku koronował się w Gnieźnie na króla Polski, co było ważnym etapem na drodze do zjednoczenia kraju.W kilka miesięcy potem Przemysł II został zamordowany.Wbrew jego testamentowi, w którym zapisał swe państwo Henrykowi Głogowskiemu, do walki o Wielkopolskę przystąpił Łokietek [ Pobierz całość w formacie PDF ]