[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Rezultaty tych dążeń okażą się fatalne.Społeczna żywiołowość będzie stale łamana przez interwencję państwa; nie będzie mogło zakiełkować żadne nowe ziarno.Społeczeństwo będzie musiało żyć dla państwa; człowiek dla machiny rządowej.Z czasem totalitarna machina rządząca zniszczy oparte wyłącznie na więzi symboliczno-emocjonalnej i na podporządkowaniu wojskowej dyscyplinie społeczeństwo, zniszczy człowieka, a w końcu samą siebie.Na gruzach totalitaryzmu powstaną nowe wizje społeczeństwa obywatelskiego - w Europie Zachodniej po II wojnie światowej, w latach siedemdziesiątych w Europie Wschodniej, a dokładniej - w PolsceW JAKI SPOSÓB POLACY WALCZYLI Z OKUPANTEM ?(PAŃSTWO PODZIEMNE) Pokonane w kampanii wrześniowej 1939r.przez dwóch nieporównywalnie silniejszych wrogów państwo polskie nadal prowadziło walkę i potwierdzało swoją trwałość.Z „przyczółków niepodległości" (władze RP i wojsko polskie na obczyźnie, ruch oporu w kraju) Polacy podjęli wszechstronną walkę o wyzwolenie kraju, a także o przyszły kształt państwa.Toczyła się ona na kilku płaszczyznach; na frontach, na których gorzały regularne boje, w walce konspiracyjnej w kraju, na arenie międzynarodowej.W okupowanym kraju wytrwale pracowano nad zbudowaniem jednolitych struktur wojskowych, wiarygodnych władz podziemia cywilnego oraz porozumieniem niepodległościowych sił politycznych.Po latach wybitny uczony prof.Jan Szczepański napisze: „Polska jako jedyna kontynuowała swój był państwowy w postaci państwa podziemnego różnego od tych form państwa, jakie istniały w Jugosławii czy Francji.Jest to, moim zdaniem, daleko większy powód do chluby niż zniszczenie Warszawy w beznadziejnym powstaniu.W ten sposób, bowiem Polska zademonstrowała swoje zdolności do stworzenia państwa w warunkach najtrudniejszych, do rozbudowania jego instytucji, objęcie jego działaniem prawie wszystkich zakresów życia narodu, ratowania substancji gospodarczej, społecznej i kulturalnej.A to wymagało godnych podziwu umiejętności, twórczych metod pracy i dyscypliny społecznej, mądrości politycznej dalekowzrocznej, a więc tych elementów świadomości narodowej i cech narodowych, które decydują o trwałości bytu narodowego".Podstawą umożliwiającą budowę państwa podziemnego, było utworzenie 30 września 1939 r.nowego rządu RP, który powstał w pełni legalnie, zgodnie z obowiązującą konstytucją z 1935r.Legalność tego rządu sprawiła z kolei, iż legalnymi były jego decyzje odnoszące się do polityki międzynarodowej, i do spraw okupowanego kraju.W rezultacie przez cały czas okupacji przytłaczająca większość społeczeństwa polskiego widziała w państwie podziemnym, jego agendach i funkcjonariuszach przedłużenie konstytucyjnej władzy państwowej, uznawała jego autorytet i prawo do rządzenia w imieniu przebywającego na obczyźnie rządu.Na tym fundamencie wyrósł cały dorobek tego państwa.Najważniejszym celem państwa podziemnego była ochrona polskiej substancji biologicznej, kulturalnej i gospodarczej.Do tego celu zmierzało, rozwijając aktywność w rozlicznych dziedzinach, mając przede wszystkim na uwadze polską rację stanu.Należały do nich m.in.: kształtowanie właściwych postaw obywatelskich, umacnianie oporu cywilnego i solidarności społeczeństwa w obliczu wroga, budowa zaplecza dla krajowych sil zbrojnych, krzewienie wiary w zwycięstwo, wymiar sprawiedliwości, tajne nauczanie, troska o dobra i twórców kultury, opieka społeczna, pomoc więźniom i jeńcom, wspieranie i kontrola instytucji działających jawnie (np.RGO.PCK), ochrona gospodarki narodowej, rejestracja strat osobowych i materialnych, przygotowanie powojennej odbudowy kraju.Struktura polskiego państwa podziemnego krystalizowała się w ciągu 1940 roku.Ostatecznie jego przedstawicielstwo cywilne oparło się na porozumieniu czterech stronnictw: Polskiej Partii Socjalistycznej.Stronnictwa Ludowego.Stronnictwa Narodowego i Stronnictwa Pracy, wchodzących w skład Politycznego Komitetu Porozumiewawczego (od marca 1943 r.Krajowa Reprezentacja Polityczna).Następną formą organizacyjną porozumienia stronnictw państwa podziemnego stała się powołana 9.1.1944 r,.Rada Jedności Narodowej, której przewodniczącym został zasłużony działacz PPS Kazimierz Pużak (w PPS od 1904.1911 aresztowany, 1913 skazany na 8 lat katorgii, zwolniony po rewolucji lutowej 1917, 1919-1935 poseł na sejm; III 1945 aresztowany przez NKWD, VI 1945 w moskiewskim procesie szesnastu przywódców polskiego państwa podziemnego skazany na 1,5 roku więzienia, V 1947 aresztowany w kraju; X 1948 skazany na karę 10 łat więzienia, zmarł w więzieniu w Rawiczu 30.IV 1950 r.).Mieliśmy Delegata Rządu powołanego na to stanowisko przez gen.Władysława Sikorskiego 3.XII 1940 r.Był nim Cyryl Ratajski.wieloletni prezydent miasta Poznania działacz Stronnictwa Pracy.Jego następcą był prof.Jan Piekałkiewicz z SL, który urzędował na stanowisku delegata Rządu RP od września 1942 do chwili aresztowania przez gestapo 19.II.1943.Następnym pełnomocnikiem Rządu RP na Kraj, który uzyskał też rangę wicepremiera, został inż.Jan Stanisław Jankowski, który pozostawał na tym stanowisku do marca 1945 r.gdy został podstępnie aresztowany przez NKWD (VI 1945 w Moskwie w procesie szesnastu skazany na 8 lat więzienia, 1953 zmarł w więzieniu w Moskwie w nieznanych okolicznościach).Delegatura Rządu organizowała administrację cywilną Państwa Podziemnego.Do lipca 1944 r.powstało 15 departamentów, będących odpowiednikami ministerstw.Kilka z nich prowadziło prace konspiracyjne na szeroką skalę.Należał do nich Departament Oświaty i Kultury (kierowany przez Czesława Wycecha), organizujący, koordynujący i wspomagający finansowo potężny ruch tajnego szkolnictwa powszechnego, średniego i wyższego, który ogarniał rzeszę setek tysięcy dzieci i młodzieży.Udało się wprowadzić do wszystkich czynnych szkół podstawowych tajne programy języka polskiego, geografii i historii.Uruchomiono tajne komplety na poziomie szkół średnich, a także stworzono konspiracyjne szkolnictwo wyższe na tajnym Uniwersytecie i Politechnice Warszawskiej, Szkole Głównej Handlowej, Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, Uniwersytecie Jagiellońskim, Uniwersytecie Ziem Zachodnich przeniesionym z Poznania do Warszawy, a po 1941 r.także na uniwersytetach w Wilnie i Lwowie [ Pobierz całość w formacie PDF ]