[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Na tym tle ponowne zadanie pytania o to, jak możliwy jest kolektywny wymiargłuchoty, wydawać się może przedsięwzięciem zgoła spóznionym.W istocie jednak jestto kolejna próba artykulacji publicznego głosu głuchych .Motywacją do jej podjęciastały się badania etnograficzne, w trakcie których głuchota ujawniła się w swoimkolektywnym wymiarze.103 2.3.ZWIAT-GAUCHY jako kategoria analitycznaPojęcie ZWIAT-GAUCHY pochodzi z języka migowego.W spolszczonej formiejako świat głuchych lub ewentualnie jako świat ciszy pojęcie to jest szerokowykorzystywane w języku polskim w odniesieniu do kwestii dotyczących osóbgłuchych71.Na możliwość wykorzystanie tego pojęcia w odniesieniu do powiązańspołecznych osób głuchych, alternatywnie do pojęć wspólnoty czy kultury, uwagęzwrócił Bahan72 [Bahan 1994:241-249].Pojęcie ZWIAT-GAUCHY odnosi się zarównodo relacji społecznych głuchych jak i do pewnego specyficznego sposobu działania orazwspółdzielonej wiedzy.Obecne w zestawieniu ZWIAT-GAUCHY słowo ZWIATprzybiera znaczenia wykraczające poza te, które można znalezć w słowniku językapolskiego czy angielskiego.Bahan zestawia wyrażenia ZWIAT-GAUCHY i ZWIAT-SAYSZCY wskazując, że w drugim przypadku ZWIAT odnosi się do tej sferyludzkiej aktywności, w której wszelkie sprawy i przedsięwzięcia są prowadzone zwykorzystaniem słyszenia i mowy [Bahan 1994: 242].Tym samym Bahan wydobywajakościowy aspekt znaku migowego ZWIAT, który zakłada istnienie pewnej modalnościdotyczącej sposobów działania.Jednocześnie Bahan rozważając kwestię przynależnościCODA (słyszące dzieci rodziców głuchych) do ZWIAT-GAUCHY uzależnia dostęp doniego osób słyszących od ich wczesnych kontaktów z osobami głuchymi.Nie tylezatem biegłość w języku migowym świadczyć będzie o tym, czy dana osoba słyszącaprzynależy do ZWIAT-GAUCHY ale coś, co określić można by mianem historiimigania, ponieważ to długość i intensywność kontaktów w języku migowym ma tutajznaczenie.Nieco inaczej wygląda sprawa w przypadku osób głuchych,71Pojęcie świata głuchych pojawia się na przykład w nazwach organizacji działających na rzecz osóbgłuchych (Stowarzyszenie Głuchy Zwiat z Konina), na stronach internetowych (np.łódzkiego PubDwie Dłonie, blog W świecie Głuchych) czy jako nazwa programów telewizyjnych związanych zosobami głuchymi (np.Głuchy Zwiat.Przegląd tygodnia w języku migowym w TV Wielkopolska).Najczęściej jednak określenia świat głuchych czy świat osób głuchych w języku polskim używasię w kontekście pisania o sprawach ludzi głuchych (np. Zwiat osób głuchych: Walka o języki , Głośna kłótnia w świecie głuchych ).Do koncepcji świata nawiązuje też określenie świat ciszy ,które zostało spopularyzowane dzięki wydawanemu przez Polski Związek Głuchych kwartalnikowiZwiat Ciszy oraz nadawanemu przez TVP od wiosny 1982 roku programowi W świecie ciszy, który wcałości poświęcony był sprawom osób głuchych.Pojęciem świata głuchych/ciszy posługują się takżenaukowcy por.m.in.[Krakowiak 2008], [Lane i in.1996], [Sacks 2011], [Cohen 1995].72Artykuł Bahana stanowi z jednej strony naukowy głos w dyskusji na temat możliwych sposobówkonceptualizowania relacji społecznych osób głuchych a z drugiej jest pewnego rodzaju materiałemetnograficznym.Bahan jest głuchym profesorem amerykańskiego języka migowego (ASL) i deafstudies na Uniwersytecie Gallaudeta, cenionym opowiadaczem historii w ASL i pisarzem.Pisząc natematy związane z deaf studies występuje w podwójnej roli badacza i członka społeczności głuchych.104 wychowywanych w słyszących rodzinach i bez dostępu do języka migowego.Tutaj oprzynależności decyduje raczej pozytywne nastawienie do osób głuchych, któreprzejawia się m.in.w chęci nauczenia się języka migowego.W tym kontekście uBahana pojawia się sformułowanie o podzielaniu wspólnego doświadczenia byciagłuchym.Doświadczenie to jest odróżnione od czegoś, co Bahan nazywa posiadaniemwiedzy na temat ZWIAT-GAUCHY.Pełna przynależność wymaga spełnienie obu tychwarunków.Poziom kompetencji w języku migowym jest natomiast czynnikiemsłużącym pewnej stratyfikacji wewnątrz ZWIAT-GAUCHY.Pomimo tego, wewnątrzZWIAT-GAUCHY wszyscy są sobie równi bo nikt nie musi czuć się gorszy z powodu nie posiadania słuchu .Jak zauważa Bahan, ZWIAT-GAUCHY powstał nie w oparciuo kategorie tożsamości, bycia takim samym jak inni ale z potrzeby utworzeniadychotomii my-oni [Bahan 1994: 244].W pojęciu ZWIAT-GAUCHY akcent padaraczej na to, że głusi są innym niż słyszący niż na to, że głusi są w jakiś sposób podobnido siebie.Ta potrzeba zakreślenia granic między słyszącymi i głuchymi wiąże się zpewnym poczuciem zagrożenia ze strony słyszących.Przykładem może tu być sposób,w jaki pochodzące ze ZWIAT-SAYSZCY pojęcie kultury przyczyniło się dobudowania wewnętrznych podziałów.Możliwe stało się powiedzenie do kogoś: TY NIEKULTURA GAUCHY ( Nie przynależysz do kultury głuchych ), chociaż nigdy nieużywało się w tym sensie wyrażenia ZWIAT-GAUCHY.Według Bahana pojęcieKULTURA GAUCHY ma nieco węższy zakres i odnosi się przede wszystkim do osób,które są głuche, urodziły się w głuchych rodzinach i w związku z tym zarówno ichkompetencje w języku migowym, doświadczenie bycia głuchym, jak i wiedza na tematZWIAT-GAUCHY wydają się być największe.Przytoczona powyżej wstępna charakterystyka pojęcia ZWIAT-GAUCHYstanowi dogodny punkt wyjścia do dalszej refleksji, której celem będzie pokazanie tego,w jaki sposób to pojęcie może stać się użyteczną kategorią analityczną.Pobyt w terenie,gdziekolwiek by to nie było, ugruntowuje badacza w szeregu przekonań o charakterzepodstawowym.Podobnie było w przypadku prowadzonych przeze mnie badań
[ Pobierz całość w formacie PDF ]