Lenin Wlodzimierz Iljicz Imperializm Jako Najwyzsze Stadium Kapitalizmu

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Ogółem do grupy �Banku Niemieckiego� nale-ży bezpośrednio i pośrednio, w całości i częściowo, 87 banków, ogólna zaś suma kapitałuwłasnego i cudzego, którym grupa rozporządza, wynosi 2 3 miliardy marek.Jest rzeczą jasną, że bank, stojący na czele takiej grupy i wchodzący w porozumienie z półtuzinem innych, niewiele ustępujących mu banków, dla szczególnie wielkich i korzystnychoperacji finansowych, w rodzaju pożyczek państwowych, wyrósł już z roli �pośrednika� izamienił się w związek garstki monopolistów.28R.Liefmann: �Beteiligungs- und Finanzierungsgesellschaften.Eine Studie uber den modernenKapitalismus und das Effektenwesen�.1.Aufl., Jena 1909, S.212.29Alfred Lansburgh: �Das Beteiligungssystem im deutschen Bankwesen�, �Die Bank�, 1910, 1, S.500 inast.19Z jaką szybkością właśnie w końcu XIX i na początku XX wieku posuwała się koncentra-cja bankowości w Niemczech, widać z następujących danych Riessera, które przytaczamy wskróceniu:6 wielkich banków berlińskich miałoOddziałów Kas depo- Stałych Ogółemw zytowych i udziałów w wszystkich in-kantorów wy- niemieckich stytucyjNiemczechLatamiany w Niem- bankach akcyj-czech nych1895 16 14 1 421900 21 40 8 801911 104 276 63 450Widzimy, jak szybko wyrasta gęsta sieć kanałów ogarniających cały kraj, centralizującychwszystkie kapitały i dochody pieniężne, przekształcających mnogie tysiące rozdrobnionychgospodarstw w jedno ogólnonarodowe kapitalistyczne, a następnie i w światowe gospodar-stwo kapitalistyczne.Ta �decentralizacja�, o której mówił w przytoczonej wyżej cytacieSchulze-Gaevernitz w imieniu burżuazyjnej ekonomii politycznej naszych czasów, w rzeczy-wistości polega na uzależnieniu od jednego ośrodka coraz większej liczby jednostek gospo-darczych, które przedtem były stosunkowo �samodzielne� albo raczej zamknięte w ramachlokalnych (miejscowych).W rzeczywistości więc jest to centralizacja, wzmocnienie roli,znaczenia, potęgi olbrzymów monopolistycznych.W starszych krajach kapitalistycznych ta �sieć bankowa� jest jeszcze gęstsza.W Angliiwraz z Irlandią w r.1910 liczba oddziałów wszystkich banków wynosiła 7.151.Cztery wiel-kie banki miały po 400 z górą oddziałów (od 447 do 689), dalej znowu 4 po 200 z górą i11 po 100 z górą oddziałów.We Francji trzy największe banki �Credit Lyonnais�, �Comptoir National� i �Societe Ge-nerale�30 rozwijały swe operacje i sieć swych oddziałów w sposób następujący31:Liczba oddziałów i Wielkość ka- Wielkość ka-kas pitału własnego pitału obcego(milionów fran- (milionów fran-Pro Pa- ogółków) ków)win-cja ryż em1870 47 17 64 200 427192 66 258 265 12451890103 196 122 887 4363I9093 9Dla charakterystyki �stosunków� współczesnego wielkiego banku Riesser przytacza daneco do liczby listów, wysyłanych i otrzymywanych przez �Towarzystwo Dyskontowe� (�Di-sconto-Gesellschaft�), jeden z największych banków w Niemczech i na całym świecie (w r.1914 kapitał jego dosięgał 300 milionów marek):30�Kredyt Lioński�, �Narodowy Kantor Dyskontowy�, �Towarzystwo Powszechne�.31Eugen Kaufmann: �Das franzosische Bankwesen mit besonderer Berucksich-tigung der drei Depositen-Gro�banken�, Tub.1911, S.356 i 362.20Liczba listówodbiera- wysyłanychnych1852 6135 62921870 85800 87513533102 6260431900W wielkim banku paryskim �Kredyt Lioński� liczba rachunków z 28.535 w r.1875 pod-niosła się do 633.539 w r.191232.Te proste cyfry wykazują bodaj wyrazniej niż długie rozważania, jak wraz z koncentracjąkapitału i wzrostem obrotu banków zmienia się z gruntu ich znaczenie.2 rozproszonych ka-pitalistów tworzy się jeden zbiorowy kapitalista.Prowadząc rachunek bieżący dla kilku kapi-talistów bank wykonywa jak gdyby czysto techniczną, wyłącznie pomocniczą operację.Kiedyjednak operacja ta wyrasta do olbrzymich rozmiarów, to okazuje się, że garstka monopolistówpodporządkowuje sobie handlowo-przemyslowe operacje całego społeczeństwa kapitalistycz-nego, otrzymując możność przez stosunki bankowe, przez rachunki bieżące i inne operacjefinansowe z początku poznawać dokładnie stan interesów poszczególnych kapitalistów,następnie kontrolować ich, wpływać na nich za pomocą rozszerzania lub zwężania, ułatwianialub utrudniania kredytu i wreszcie całkowicie rozporządzać ich losem, określać ich dochody,pozbawiać ich kapitału albo dawać im możność szybko i w ogromnych rozmiarach powięk-szać kapitał itp.Wspomnieliśmy dopiero co o kapitale 300 mln marek �Towarzystwa Dyskontowego� wBerlinie.To powiększenie kapitału przez �Towarzystwo Dyskontowe� było jednym z epizo-dów walki o hegemonię pomiędzy dwoma największymi bankami berlińskimi, �BankiemNiemieckim� a �Towarzystwem Dyskontowym�.W r [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Tematy