Pan Tadeusz(1)

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Sędzia wszystko, co trzeba, zgotuje na drogęI ja pieniędzmi, ile zdołam, dopomogę.Czuła szlachta, że mądrze Podkomorzy radził;Wiadomo, że kto z ruskim carem raz się zwadził,Ten już z nim na tej ziemi nie zgodzi się szcz�rzeI musi albo bić się, albo gnić w Sybirze.Więc nic nie mówiąc, smutnie po sobie spójrzeli,Westchnęli; na znak zgody głowami skinęli.Polak, chociaż stąd między narodami słynny,%7łe bardziej nizli życie kocha kraj rodzinny,Gotów zawżdy rzucić go, puścić się w kraj świata,W nędzy i poniewierce przeżyć długie lata,Walcząc z ludzmi i z losem, póki mu śród burzyPrzyświeca ta nadzieja, że Ojczyznie służy.Oświadczyli, że zaraz wyjeżdżać gotowi.Tylko się to nie zdało panu Buchmanowi:Buchman, człowiek rozsądny, w bitwę się nie wmieszał,Ale słysząc, że radzą, głosować pośpieszał.Znajdował projekt dobrym, lecz chciał przeinaczyć,Dokładniej go rozwinąć, jaśniej wytłumaczyć,A naprzód komisyją legalnie wyznaczyć,Która by rozważyła emigracji cele,Zrodki, sposoby tudzież innych względów wiele;Nieszczęściem, krótkość czasu była na zawadzie,%7łe się nie stało zadość Buchmanowej radzie.Szlachta żegna się śpiesznie i już w drogę rusza.Ale Sędzia zatrzymał w izbie TadeuszaI rzekł do Księdza: Czas już, żebym ci powiedziałNASK IFP UGZe zbiorów Wirtualnej Biblioteki Literatury Polskiej Instytutu Filologii Polskiej UG206To, o czem-em z pewnością wczoraj się dowiedział,%7łe nasz Tadeusz szczerze zakochany w Zosi;Niechajże przed odjazdem o rękę jej prosi;Mówiłem z Telimeną; już nam nie przeszkadza.Zosia także się z wolą opiekunów zgadza.Jeśli dziś ślubem pary nie możem uwieńczyć,Toćby ich, Panie Bracie, przynajmniej zaręczyćPrzed odjazdem; bo serce młode i podróżne,Wiesz dobrze, jako miewa tentacyje różne;A wszakże kiedy okiem rzuci na pierścionekI przypomni młodzieniec, że już jest małżonek,Zaraz w nim obcych pokus ostyga gorączka.Wierzaj mi, wielką siłę ma ślubna obrączka.Ja sam przed lat trzydziestu wielki afekt miałemKu pannie Marcie, której serce pozyskałem;Byliśmy zaręczeni; Bóg nie błogosławiłZwiązkowi temu i mnie sierotą zostawił,Wziąwszy do chwały swojej nadobną Wojszczankę,Przyjaciela mojego córę, Hreczeszankę.Pozostała mi tylko pamiątka jej cnoty,Jej wdzięków i ten oto ślubny pierścień złoty.Ilekroć nań spójrzałem, zawsze ma niebogaStawała przed oczyma; i tak z łaski BogaDotąd mej narzeczonej dochowałem wiary,I nie bywszy małżonkiem, jestem wdowiec stary,Chociaż Wojski ma drugą córę, dość nadobnąI do mojej kochanej Marty dość podobną!To mówiąc, na pierścionek z czułością spozierałI odwróconą ręką łzy z oczu ocierał. Bracie kończył co myślisz? Zrobim zaręczyny?On kocha, a mam słowo ciotki i dziewczyny.Lecz Tadeusz podbiega i z żywością mówi: Czymże zdołam odwdzięczyć dobremu Stryjowi,Który tak o me szczęście ustawnie się trudzi!Ach, dobry Stryju! Byłbym najszczęśliwszy z ludzi,Gdyby mi Zosia była dzisiaj zaręczona,Gdybym wiedział, że to jest moja przyszła żona.Przecież powiem otwarcie: dziś te zaręczynyDo skutku przyjść nie mogą; są różne przyczyny.NASK IFP UGZe zbiorów Wirtualnej Biblioteki Literatury Polskiej Instytutu Filologii Polskiej UG207Nie pytaj więcej.Jeśli Zosia czekać raczy,Może mnie wkrótce lepszym, godniejszym obaczy,Może stałością na jej wzajemność zarobię,Może troszeczką sławy me imię ozdobię,Może wkrótce w ojczyste wrócim okolice;Wtenczas, Stryju, wspomnę ci twoje obietnice,Wtenczas na klęczkach drogą powitam ZosienkęI jeśli będzie wolna, poproszę o rękę;Teraz porzucam Litwę może na czas długi,Może Zosi tymczasem podobać się drugi;Więzić jej woli nie chcę; prosić o wzajemność,Na którąm nie zasłużył, byłaby nikczemność.Gdy te słowa z uczuciem mówił chłopiec młody,Zaświeciły mu, jako dwie wielkie jagodyPereł, dwie łzy na wielkich błękitnych zrenicachI stoczyły się szybko po rumianych licach.Ale Zosia ciekawa z głębiny alkowyZledziła przez szczelinę tajemne rozmowy;Słyszała, jak Tadeusz po prostu i śmiałoOpowiedział swą miłość, serce w niej zadrżało,I widziała tych wielkich dwoje łez w zrenicach.Choć dojść nie mogła wątku w jego tajemnicach:Dlaczego ją pokochał? dlaczego porzuca?Gdzie odjeżdża? przecież ją ten odjazd zasmuca.Pierwszy raz posłyszała w życiu z ust młodzianaDziwną i wielką nowość, że była kochana.Biegła więc, gdzie stał mały domowy ołtarzyk,Wyjęła zeń obrazek i relikwijarzyk:Na obrazku tym była święta Genowefa,A w relikwiji suknia świętego JózefaOblubieńca, patrona zaręczonej młodzi;I z temi świętościami do pokoju wchodzi. Pan odjeżdżasz tak prędko? Ja Panu na drogęDam podarunek mały i także przestrogę:Niechaj Pan zawsze z sobą relikwije nosiI ten obrazek, a niech pamięta o Zosi.Niech Pana Pan Bóg w zdrowiu i szczęściu prowadziI niech prędko szczęśliwie do nas odprowadzi.Umilkła i spuściła głowę; oczki modreNASK IFP UGZe zbiorów Wirtualnej Biblioteki Literatury Polskiej Instytutu Filologii Polskiej UG208Ledwie stuliła, z rzęsów pobiegły łzy szczodre,A Zosia z zamkniętymi stojąc powiekami,Milczała, sypiąc łzami jako brylantami.Tadeusz, biorąc dary i całując rękę,Rzekł: Pani! Już ja muszę pożegnać Panienkę;Bądz zdrowa, wspomnij o mnie i racz czasem zmówićPacierz za mnie! Zofijo!. Więcej nie mógł mówić.Lecz Hrabia, z Telimeną wszedłszy niespodzianie,Uważał młodej pary czułe pożegnanie,Wzruszył się i rzuciwszy wzrok ku Telimenie: Ileż rzekł jest piękności choć w tak prostej scenie!Kiedy dusza pasterki z wojownika duszą,Jak łódz z okrętem w burzy, rozłączyć się muszą!Zaiste! nic tak uczuć w sercu nie rozpala,Jako kiedy się serce od serca oddala.Czas jest to wiatr: on tylko małą świecę zdmuchnie,Wielki pożar od wiatru tem mocniej wybuchnie.I moje serce zdolne mocniej kochać z dala.Panie Soplico! Miałem ciebie za rywala;Ten błąd był jedną z przyczyn naszej smutnej zwady,Która mię przymusiła dostać na was szpady.Postrzegam błąd mój, boś ty wzdychał ku pasterce,Ja zaś tej pięknej Nimfie oddałem me serce.Niech we krwi wrogów nasze utoną urazy,Nie będziem się zbójczemi rozpierać żelazy.Niech się inaczej spór nasz zalotny rozstrzygnie:Walczmy, kto kogo czuciem miłości wyścignie!Zostawim oba drogie serc naszych przedmioty,Pośpieszymy obadwa na miecze, na groty;Walczmy z sobą stałością, żalem i cierpieniem,A wrogów naszych mężnym ścigajmy ramieniem.Rzekł i na Telimenę spójrzał, ale onaNic nie odpowiadała, strasznie zadziwiona. Mój Hrabio przerwał Sędzia po co chcesz koniecznieWyjeżdżać? Wierz mi, w twoich dobrach siedz bezpiecznie [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Tematy